Η κατάθλιψη είναι μια μεταβατική φάση του συναισθήματος. Κατά περιπτώσεις μπορεί να έχει πολύ μεγάλη διάρκεια (περισσότερο από 6 μήνες), οπότε και είναι απαραίτητο να ζητήσουμε βοήθεια.

Χαρακτηριστικά αυτής της περιόδου είναι η ανηδονία, η αδυναμία συγκέντρωσης, η ελλιπής μνήμη, δυσκολίες στον ύπνο, διατροφικές διαταραχές, έλλειψη γενικότερου ενδιαφέροντος ενώ ταυτόχρονα υπερισχύουν συναισθήματα ματαιότητας, ενοχής και απελπισίας.

Η κατάθλιψη δεν έχει ηλικία, μπορεί να εμφανιστεί σε κάθε φάση ανάπτυξης του ανθρώπου απο την βρεφική, παιδική και εφηβική έως την ενήλικη και την τρίτη ηλικία. Ανάλογα βέβαια με την περίοδο που εκδηλώνεται χρειάζεται και διαφορετική αντιμετώπιση. Το κοινό όμως – και αυτό είναι πολύ σημαντικό να κρατάμε υπόψη – είναι πως η κατάθλιψη εμφανίζεται σε περιόδους που συμβαίνει κάποια είδους μετάβαση και συνδέεται με την ψυχική εξέλιξη και ενδυνάμωση.

Πίσω απο το βαρύ προσωπείο της κατάθλιψης βρίσκεται η δυσκολία επεξεργασίας της αλλαγής που συχνά ακολουθεί μια ή περισσότερες απώλειες. Αν και η απώλεια είναι η βασική συνθήκη εξέλιξης καθώς για ακολουθήσει το καινούργιο χρειάζεται να χαθεί το παλιό. Ο ανθρώπινος νους αδυνατεί να δεχτεί την απώλεια του παλιού γιατί έχει ανάγκη την ασφάλεια που του παρέχει. Είτε πρόκειται για την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου είτε για την απώλεια μιας κατάστασης (απώλεια εργασίας, πτώση εισοδήματος, αλλαγή τόπου διαμονής, χωρισμός). Συνεπώς το ψυχικό μας σύστημα καλείται να ανταπεξέλθει σε μια ψυχική ρήξη, σε ένα ψυχικό τραυματισμό.

Ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία, τις προηγούμενες εμπειρίες και τον τρόπο αντίληψης της ζωής θα πάρει ο καθένας την προσωπική του θέση απέναντι στο τραυματικό γεγονός της απώλειας. Γι’ αυτό και υπάρχουν περιπτώσεις που κάποιος ανταποκρίνεται γρηγορότερα και περνά στο στάδιο της αποδοχής και ακολούθως της επανορθωτικής ανάρρωσης όπως λέμε, δηλαδή στην φάση εκείνη που αναλαμβάνει ψυχική και σωματική δύναμη για να συνεχίσει τη ζωή με θετικό τρόπο και ενέργεια. Υπάρχει όμως και το ενδεχόμενο ο ανθρώπινος νους να εμπλακεί τόσο στενά με τη χαμένη συνθήκη ή και να ταυτιστεί με αυτή τόσο, ώστε να βυθίζεται όλο και περισσότερο σε έναν ατέλειωτο και απέλπιδο θρήνο. Σε αυτή την περίπτωση η θεραπευτική παρέμβαση είναι αναγκαία είτε μέσω ψυχοθεραπείας είτε μέσω φαρμακευτικής αγωγής ή και τα δύο μαζί.

Η ψυχοθεραπευτική σχέση βοηθά σημαντικά στο να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες ώστε ο άνθρωπος που υποφέρει απο αβίωτο πόνο, να μπορέσει αρχικά να πλησιάσει με μεγαλύτερο σθένος αυτά που θεωρεί τραυματικά και αξεπέραστα, να επεξεργαστεί και τέλος να πάρει προσωπική θέση απέναντί τους.