Προέρχεται από το ρήμα “ἄγχω”, που στην αρχαία ελληνική σημαίνει σφίγγω ή πνίγω (αγχόνη).

Πρόκειται για σωματική και ψυχική αντίδραση μπροστά σε μια πραγματική απειλή, ή οτι θεωρούμε εμείς ως απειλή.

Το σώμα μας υπο την επήρεια του άγχους βρίσκεται σε ένταση. Ο εγκέφαλος πυροδοτείται και δέχεται καταιγισμό σκέψεων. Ο μέσος άνθρωπος εκτίθεται σε αναρίθμητες στρεσσογόνες καταστάσεις. Ή δημιουργεί ο ίδιος τέτοιες καταστάσεις.

Το στρες όμως μπορεί να έχει και θετικά χαρακτηριστικά. Να γίνει αιτία δημιουργικότητας. Σε αυτή την περίπτωση λειτουργεί καταλυτικά, ενεργοποιώντας τον άνθρωπο ώστε να αντεπεξέλθει στις όποιες καταστάσεις.

Όμως, όσο πιο συχνό και έντονο είναι το στρες, τόσο πιο δύσκολο είναι να αντιμετωπιστούν οι καθημερινές υποχρεώσεις.

• Άγχος σύγχρονων ρυθμών.
• Άγχος επίτευξης στόχου. Αυτού του είδους τα άγχη αφορούν εξωτερικές συνθήκες καί συνήθως μπορούν να γίνουν διαχειρίσιμα με απλές παρεμβάσεις. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου το εξωτερικό άγχος χρησιμοποιείται, γίνεται το άρμα, ενίοτε το δόρυ και η ασπίδα, απλώς για να καλυφθούν βαθύτερες εσωτερικές ανησυχίες.

Οι περισσότεροι άνθρωποι καλύπτουν το εσωτερικό άγχος τους μέσα απο τις εξωτερικές συνθήκες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι : δεν έχουν χρόνο να απασχολούνται με ασήμαντα θέματα τα οποία αφορούν την σχέση τους, έτσι τα υποτιμούν, δεν δίνουν σημασία, ενώ στην ουσία γίνεται προσπάθεια αποφυγής γιατί δεν θέλουν, δεν μπορούν η δεν ξέρουν πως να τα αντιμετωπίσουν. Αυτά βέβαια θα γίνουν εφιάλτες που σύντομα θα γυρίσουν να χτυπήσουν την πόρτα της σχέσης και στο τέλος να την καταστρέψουν μαζι με οτι εχει δημιουργηθεί γύρω (π.χ παιδιά).

Ένας πολύ συνηθισμένος τρόπος αποφυγής των προβλημάτων και του άγχους, είναι η υπερβολική δουλειά. Ο φοιτητής που απασχολείται μόνο με το διάβασμα, η νοικοκυρά που ζεί μέσα στην κουζίνα, ο επαγγελματίας που βρίσκεται στο κατάστημά του όλη μέρα.

Το άγχος αποδίδεται σε εξωτερικούς παράγοντες (οι άλλοι φταίνε, η δουλειά φταίει, οι συνθήκες φταίνε κτλ). Εκείνο φυσικά, δεν υποχωρεί.

Πρόκειται λοιπόν για πρωταρχικό ψυχικό παθολογικό βίωμα σε υποσυνείδητο ή/και συνειδητό επίπεδο.

Το υποσυνείδητο άγχος ενεργεί σαν ‘‘καμπανάκι’’ ειδοποίησης – ενεργοποίησης. Κινητοποιεί μηχανισμούς άμυνας με τελικό αποτέλεσμα τη δημιουργία συμπτωμάτων.

Σύμφωνα με την αρχή αυτή, το άγχος βρίσκεται στην αρχή και αποτελεί την βάση κάθε ψυχοπαθολογικής συμπτωματολογίας.

Η εμφάνιση του άγχους προκύπτει από:

• κοινωνικές και ειδικές φοβίες,
• ατομικές φοβίες,
• ψυχαναγκασμούς,
• πανικό.

Ο αγχώδης σημερινός άνθρωπος χαρακτηρίζεται απο ισχυρές ‘‘εσωτερικές’’ απαγορεύσεις και έντονους περιορισμούς. Αυτοί αντιτίθενται στην επιθυμία για ευχαρίστηση και αυθορμητισμό. Συνήθως άτομα που μεγάλωσαν και αναπτύχθηκαν σε περιβάλλον στερητικό, αυστηρό το οποίο καταπίεσε και κατέστειλε την παιδικότητα.

Το άγχος συνδέεται με την κατάθλιψη. Εμφανίζεται απρόσμενα. Συνήθως έχει χρόνια μορφή. Βιώνεται με αργούς ρυθμούς και μικρή ένταση. Σαν στάλα που καταστρέφει το σίδερο.

Στόχος της θεραπείας είναι η συνειδητοποίηση του άγχους. Ακολουθεί η διαχείρησή του και η αντιμετώπισή του.

Η υπερβολική εκδήλωση άγχους μπορεί να πάρει διάφορες μορφές. Συχνά μπορεί να οδηγήσει στην εκδήλωση συμπτωμάτων:

Σε γνωστικό επίπεδο

• προβλήματα μνήμης
• δυσκολία συγκέντρωσης
• αδύναμη κριτική ικανότητα
• αυτόματες αρνητικές σκέψεις
• δυσκολία χαλάρωσης
• μόνιμη αίσθηση ανησυχίας
• άκαμπτος – περιοριστικός τρόπος σκέψης

Σε σωματικό επίπεδο

• πόνοι σε διάφορα σημεία του σώματος
• διάρροια ή δυσκοιλιότητα
• ναυτία – ζαλάδα
• ταχυκαρδία – πόνοι στο στήθος
• απώλεια σεξουαλικής επιθυμίας
• χρόνια κόπωση
• ορμονικές διαταραχές
• δυσπεψία
• αυξημένη αρτηριακή πίεση
• πονοκέφαλοι
• ένταση και πόνος στους μύες
• αναπνευστικές δυσκολίες

Σε συμπεριφερικό επίπεδο

• • αυξημένη ή μειωμένη όρεξη για φαγητό
• υπερυπνία ή αϋπνία
• απομόνωση από τους άλλους
• κακή διαχείριση χρόνου
• κατάχρηση αλκοόλ, καπνού, ναρκωτικών ως μέσα χαλάρωσης
• «νευρικές συνήθειες» (π.χ. δάγκωμα νυχιών, γρήγορος ή αργός βηματισμός, γρήγορη ή αργή ομιλία)
• ευερεθιστότητα
• ψυχαναγκασμοί
• αποφυγή καταστάσεων ή/και ανθρώπων

Σε συναισθηματικό επίπεδο

• κακή διάθεση
• έντονος θυμός
• φόβοι και φοβίες
• αίσθημα ταραχής – δυσκολία χαλάρωσης
• αίσθημα μοναξιάς και απομόνωση
• αίσθημα απογοήτευσης
• δυσθυμική διάθεση – κατάθλιψη
• απώλεια αισθήματος ευχαρίστησης

Η αντιμετώπιση είναι εξατομικευμένη.

Ορισμένοι προσπαθούν το αγνοήσουν, διαπιστώνοντας σύντομα ότι αυτό δεν επιτυγχάνεται. Άλλοι πιέζουν τον εαυτό τους, εμπλέκοντας την σωματική και ψυχολογική τους υγεία. Χρειάζεται να καταλάβουμε από που προέρχεται η πίεση που μας περιβάλλει και μας επιβάλλεται. Γιατί νοιώθουμε απειλή. Πώς αυτή η πίεση και οι απειλές επηρεάζουν το σώμα, τις σκέψεις, το συναίσθημα και τη συμπεριφορά μας;