Τα τελευταία χρόνια η αύξηση των διαζυγίων είναι εντυπωσιακή και μάλιστα σε μια χώρα που ο θεσμός της οικογένειας είχε και έχει πολύ σημαντική θέση στις αντιλήψεις των ανθρώπων. Η οικογένεια περνάει σε πρωτόγνωρες αλλαγές για τα ελληνικά δεδομένα κι όλη αυτή η αλλαγή μας βρίσκει μάλλον απροετοίμαστους και σχετικά έκπληκτους.
Παρά τα βιαστικά συμπεράσματα ότι τα ζευγάρια στις μέρες μας χωρίζουν με το πάρα μικρό η αλήθεια είναι πως τα περισσότερα χρειάζονται κάμποσα χρόνια μέχρι να πάρουν την απόφαση αυτή και μερικά χρόνια ακόμη για να συνηθίσουν τη νέα κατάσταση. Στην περίπτωση που υπάρχουν παιδιά η απόφαση είναι σαφώς δυσκολότερη και πιο περίπλοκη, τόσο που άλλες φορές καθυστερεί να παρθεί ενώ άλλες αναβάλλεται επ’ αόριστον για χάρη των παιδιών.
Σίγουρα δεν είναι εύκολο για κανένα να αποφασίσει να δώσει τέλος σε μια συνθήκη που υποτίθεται πως είναι για πάντα. Κοινώς, κανείς δεν παντρεύεται για να χωρίσει. Φτάνοντας όμως εκεί, ανάμεσα σε άλλα έχει να αντιμετωπίσει και την κοινωνικά εγκατεστημένη εικόνα της «ακίνητης» οικογένειας που κουβαλάει από τους γονείς του και τον κοινωνικό περίγυρο. Πολύ περισσότερο αν έχουν αποκτηθεί παιδιά, αυτή η ακίνητη εικόνα ισχυροποιείται στο μέγιστο. Ανεξαρτήτως της ποιότητας των σχέσεων κι εν τέλει της καθημερινότητας των μελών, κατά την κοινωνική επιταγή, κανείς δεν πρέπει να κουνηθεί από την οικογενειακή φωτογραφία, απεναντίας πρέπει να παραμείνει εκεί ακίνητος και χαμογελαστός παριστάνοντας τον/την πετυχημένο σύζυγο και γονιό.
Μόνο που η ζωή δεν είναι φωτογραφία, ούτε οι σχέσεις ούτε κι ο γάμος είναι άλλωστε. Είναι δυναμική, υπόκειται σε συνεχείς αλλαγές, ανατρεπτική και γεμάτη προκλήσεις . Όποιος θεωρεί ότι αρκεί να βρει έναν/μια σύζυγο να κάνει παιδιά για να λύσει τα προβλήματά του, είναι σίγουρα σε λάθος δρόμο. Η επιλογή του «αυτόματου πιλότου» είναι ο χειρότερος σύμβουλος ενός γάμου και μιας σχέσης γενικότερα. Γάμος και οικογένεια δεν σημαίνουν «βολεύομαι», «έδεσα το γάιδαρό μου», «άραξα» όπως οι περισσότεροι έχουν εισπράξει από τις πατρικές οικογένειές τους. Αντιθέτως, το να δεσμεύομαι με κάποιον άλλο σ’ έναν γάμο ή με άλλους κάνοντας παιδιά, με βάζει σε δημιουργική εγρήγορση, με βγάζει από το ατομικό και με βάζει στο ομαδικό. Πολλαπλασιάζει τα ενδιαφέροντά μου ενώ παράλληλα μειώνει, μαλακώνει τα άγχη μου. Αυτό θα πει μοιράζομαι και είναι αναπόσπαστο στοιχείο των σχέσεων.
Εκτός από τις περιπτώσεις που ζευγάρια οδηγούνται στο χωρισμό λόγω έντονων συγκρούσεων, πολλά είναι εκείνα που καταλήγουν εκεί επειδή δεν έχουν αντιληφθεί την έννοια του μοιράσματος, της συν-μετοχής και της συν-αίσθησης. Πιστεύουν πως η συν-βίωση στηρίζεται στο να χωρίζουν ατομικά τις δουλειές και τις ευθύνες και μετά να αφήνουν ήσυχο ο ένας τον άλλο. Αυτή η θεώρηση μπορεί να μην έχει εντάσεις αλλά δεν έχει και επικοινωνία. Η σχέση μετατρέπεται σε διεκπεραίωση υποχρεώσεων, τόσο που ακόμη και η διασκέδαση και η απόλαυση παίρνουν τέτοιο χαρακτήρα όπως σεξ με πρόγραμμα, έξοδος κάθε Πέμπτη, ταξίδι στο τριήμερο κλπ. Η κρίση των τελευταίων χρόνων έχει συμβάλλει καθοριστικά καθώς η οικονομική τακτοποίηση χρησιμοποιείται σαν άλλοθι έναντι των συναισθηματικών απαιτήσεων που εμπεριέχει μια σχέση. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την συναισθηματική απομάκρυνση, τον μαρασμό και την σταδιακή φθορά της σχέσης.
Η θεωρία του «αυτόματου πιλότου» έχει καταρρεύσει εδώ και χρόνια και καλά θα κάνουμε να το αντιληφθούμε σε βάθος αν θέλουμε να κρατήσουμε στη ζωή μας σχέσεις ουσίας και διάρκειας. Αυτό σημαίνει πως οι καλές προθέσεις δεν αρκούν και οι στατικές αντιλήψεις χρειάζονται αναθεώρηση. Απαιτείται συνεχής προσπάθεια και καλλιέργεια των θετικών συστατικών αλλά και προβληματισμό και επανόρθωση των αρνητικών. Όπως ένα καλό χωράφι για να αποδώσει τον ποιοτικό καρπό δεν φτάνει μόνο η σπορά αλλά χρειάζεται κι η φροντίδα, το πότισμα, το ξεχορτάριασμα, να απομακρύνονται τα ζιζάνια και πολλά άλλα έτσι και στο γάμο η καλή πρόθεση και η αγάπη χρειάζονται διαρκή καλλιέργεια, επικοινωνία και κοινή προσπάθεια για να αποδώσουν ποιότητα στην καθημερινότητα και αντοχή στο χρόνο.